ارزیابی اثرات گسترش فیزیکی شهر اردبیل و تاثیر آن در تغییر کاربری اراضی

?????????? شهرها به جهت برخورداری از تزاید جمعیت و نیز تاثیرات متقابل فضایی و روابط عملکردی همواره دگرگونی ها و تغییرات عمده ای را بر نواحی پیرامونی خود تحمیل می کنند، تخریب زمین های زراعی نابودی فضای سبز، گسستگی بافتهای فیزیکی، گسترش حاشیه نشینی، و بخصوص تغییر کاربری اراضی حومه و محدوده های حوزه نفوذ و گسترش آلودگی از جمله آنهاست. در ایران نیز همچون سایر کشورهای در حال توسعه یکی از موارد مهم فرآیند شهر نشینی، گسترش سریع فیزیکی و رشد ناموزون آنها به دلیل مهاجرت های بی رویه از روستا به شهر و افزایش جمعیت،می باشد. گسترش فیزیکی شهرها، پیامدهای متعددی در ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی – اکولوژیکی بر جای می گذارد.یکی از این پیامدها تغییر کاربری اراضی کشاورزی، افزایش هزینه های زندگی، تغییر جمعیت تولید کننده به جمعیت مصرف کننده می باشد. شهر اردبیل پس از یک دوره رشد موزون (در سالهای 1335 تا 1350 ) از دهه 1350 به این سو رشد 1375- رشد فضایی- کالبدی، شتابان و ناموزون پیدا کرده است، به گونه ای که در طی دو دهه 1365 میزان مساحت شهر از 1733 به 3122 هکتار رسید. بر این اساس مساله ی اصلی تحقیق بررسی گسترش ناموزون کالبدی شهر اردبیل بر تغییر کاربری اراضی است. بنابر این تحقیق حاضر در جستجوی ارایه پاسخ مناسبی برای سوال های زیر انجام می پذیرد: -1 توسعه فیزیکی شهر اردبیل چه تاثیری بر کاربری اراضی داشته است؟ -2 تبدیل شهر اردبیل از مرکز شهرستان به مرکز استان چه تاثیری بر گسترش فیزیکی شهر و تغییر کاربری اراضی بر جای گذاشته است؟ -3 چه عواملی در روند گسترش فیزیکی شهر اردبیل نقش داشته است ؟ در این پژوهش از روشهای تحقیق تاریخی، توصیفی و تحلیلی و با بهره گیری از شیوه مطالعات اسنادی و میدانی (مصاحبه – مشاهده و تکمیل پرسشنامه از سرپرستان خانوارهای ساکن در شهر اردبیل) انجام پذیرفته است. نتایج بدست آمده نشانگر آن است که در چند دهه اخیر بین رشد جمعیت و مساحت شهر اختلاف 6 برابر شده است اما / زیاد وجود دارد، به طوری که جمعیت شهر اردبیل از 1335 تا 1390 ، حدود 5 5574 هکتار به ، مساحت شهر به بیش از 9 برابر افزایش یافته است، یعنی از سال 1335 تا 1390 مساحت شهر اضافه شده است. بررسی این مسئله در تحقیق مورد نظر در شهر اردبیل نشان می دهد که در سالهای 1375 تا 1390 میزان مساحت شهر به 4553 هکتار رسیده است، بنابر این می توان نتیجه گرفت که بیشترین میزان رشد فیزیکی شهر اردبیل مربوط به سالهای 1365 و بخصوص پس از تغییر نقش شهر اردبیل به مرکزیت استان در سال 1372 و به دنبال آن افزایش ساخت وسازهای شهری بوده است، بدلیل اینکه شهر اردبیل در دشت آبرفتی قرار گرفته است و دارای اراضی مستعد کشاورزی است حدود 80 درصد اراضی کشاورزی در این سالها به سایر کاربری ها تغییر داده شده است.همچنین، مهمترین دلایل رشد فیزیکی شهر اردبیل علاوه بر رشد طبیعی جمعیت، مهاجرت از روستا به شهر اردبیل، ادغام برخی از روستاها در شهر و استان شدن اردبیل در سال 1372 را می توان بیان نمود.